Skömmu fyr­ir jól tók smit­hlut­fall eft­ir fjölda bólu­efna­skammta að taka stór­stíg­um breyt­ing­um hér­lend­is sam­fara því að hið nýja ómikron-af­brigði kór­ónu­veirunn­ar fór að ná yf­ir­hönd­inni. Und­ir lok árs­ins var svo komið að 14 daga ný­gengi smita meðal tví­bólu­settra hafði sjö­fald­ast og var orðið tvö­falt á við óbólu­setta, en meðal þríbólu­settra hafði ný­gengi ell­efufald­ast.

Þess­ar upp­lýs­ing­ar komust í dreif­ingu um og upp úr ára­mót­um og vöktu at­hygli margra. Hinn 7. janú­ar birt­ist til­kynn­ing á covid.is um að upp­færslu gagna á vefn­um yrði hætt tíma­bundið meðan hann væri end­ur­skipu­lagður. Dag­inn eft­ir birti ég grein í Morg­un­blaðinu þar sem fjallað var um þessa þróun. Þórólf­ur Guðna­son sótt­varna­lækn­ir brást við sam­dæg­urs með pistli á covid.is sem fjöl­miðlar fjölluðu einnig um. Sagði hann kerf­is­bundna skekkju í töl­un­um; marg­ir sem væru skráðir til heim­il­is á Íslandi byggju í raun ekki á land­inu, hefðu verið bólu­sett­ir er­lend­is en væru skráðir óbólu­sett­ir hér. Því væri ekki hægt að draga þá álykt­un sem gögn­in studdu greini­lega við.

Rök­um sótt­varna­lækn­is er auðvelt að hrinda með ein­föld­um hug­ar­reikn­ingi. Í grein í Morg­un­blaðinu þriðju­dag­inn 11. janú­ar benti ég á að til að skýr­ing hans stæðist hefði hann þurft að ofáætla fjölda óbólu­settra um 90% til að smit­hlut­fall þeirra næði smit­hlut­falli tví­bólu­settra. Slíkt of­mat á stærð hóps­ins væri afar ósenni­legt.

Það var loks að morgni 13. janú­ar sem aft­ur mátti sjá gögn um smit­hlut­föll hópa á vefn­um covid.is. Einn hæng­ur var þó á: Meðan 14 daga ný­gengi tví- og þríbólu­settra full­orðinna og barna var nærri óbreytt hafði ný­gengi óbólu­settra tekið óút­skýrt stökk þá um nótt­ina. Frá og með 27. des­em­ber voru gögn­in gjör­breytt. Þann dag hafði hlut­fallið hækkað um 4%, um 11% dag­inn eft­ir, síðan um 12%, 14%, 15% og endaði í 20% hækk­un hinn 4. janú­ar!

Hvað gæti rétt­lætt svo stór­fellda og skyndi­lega breyt­ingu á áður út­gefn­um gögn­um? Annaðhvort hefði stór hóp­ur óbólu­setts fólks þurft að hverfa spor­laust síðari hluta des­em­ber­mánaðar, eða mik­ill fjöldi smita, öll meðal óbólu­settra, hefði þurft að finn­ast eft­ir á. En eng­ar slík­ar skýr­ing­ar hafa komið fram.

Þessi skyndi­lega og veiga­mikla breyt­ing op­in­berra gagna á sér stað strax í kjöl­far þess að gögn­in taka að sýna þróun sem er í beinni mót­sögn við sí­end­ur­tekn­ar full­yrðing­ar sótt­varna­lækn­is. Er hér um mis­tök að ræða, eða á breyt­ing­in sér aðra skýr­ingu? Þessu hygg ég að Land­læknisembættið þurfi að svara.