Einar G Harðarson skrifar:

Ég starfaði í Afríku á árunum 1992-1998.

Þessi saga fjallar um innflutning á fólki til nýs lands en af öðrum toga en fyrri grein en fjallar hún um að skipta um þjóð í þjóðinni.

Rak ég fiskvinnslufyrirtæki í Úganda. Þá voru ekki margir hvítir menn í landinu og töldust þeir í hundruðum frekar en þúsundum. Flestir voru það sem kallað er xpatriots eða Xpats menn sem komu til starfa til að sinna sérhæfðum störfum sem vantaði hæfa stjórnendur til.

Stýrði þetta hvíta fólk fyrirtækjum oft af stærri gráðu og má þar nefna verksmiðjur Coca Cola og þess háttar. Undirritaður rak fiskvinnslufyrirtæki við Viktoríuvatn og hafði upp í 500 manns í vinnu. Húsnæði var með 3000 fm vinnslugólfi. Öll tæki og aðbúnaður var fyrsta flokks og bátar voru 14 talsins. Vinnslugetan var 35 - 50 tonn á dag. Þess skal getið að upp úr Viktoríuvatni koma árlega um 500 þúsund tonn af Nílarkarfa á ári.

Fallegur, bragðgóður hvítur fiskur. Útflutningur var mikill og 80% hans er seldur ferskur til Evrópu. Ég var þarna í um sjö ár og fékk því góða yfirsýn yfir þá þróun sem átti sér stað í þjóðfélaginu.

Frægt er að Ídi Amin gerði erlenda borgara útlæga úr Úganda um árin í kring um 1970. Hann rak alla úr landi og úthlutaði verslunum, heildsölu fyrirtækjum og verksmiðjum til heimamanna frá Úganda. Ástæðan fyrir því að hvítir menn og Indverjar ráku í einhverjum mæli fyrirtækin í Úganda var sú að innfæddir voru ekki vanir rekstri og kunnu ekki aðferðir viðskiptanna og þær kröfur sem gerðar eru til rekstrarhæfis. Smásöluverslun, innflutningur og minni fyrirtæki gengu ágætlega.

Þegar kom að útflutningi, sérstaklega á matvöru til t.d. Evrópu breyttust allar heilbrigðiskröfur og staðlar. Eftir þessa aðför Ídi Amin á svo skömmum tíma að innviðum landsins dvínaði geta innfæddra til t.d. til hreinlætis og að viðhalda útflutnings fyrirtækjum.

Þegar ég kom til Úganda árið 1992 var fátt um hvítt fólk og það hélt hópinn nokkuð vel með t.d. frægum bresku hefðum, svo sem klúbbar o.fl. sem héldu þessum hóp saman. Flest allir aðrir voru Uganda eða Afríkubúar.

Eftir þjóðarhreinsunin í Rúanda árið 1994 (sem hafði áhrif á allt og ég fór ekki varhluta af) beindust sjónir alheimsins að Afríku og sérstaklega þeim löndum sem liggja að Rúanda, t.d. Úganda.

Viðræður hófust um að skila eigum þeirra aðila sem höfðu verið teknar af Idi Amin til réttra eigenda. Í mörgum tilvikum voru fyrri eigendur fallnir frá en erfingjar voru því orðnir eigendur þessara eigna. Margar af þessum eignum á borð við stærri fyrirtæki höfðu lagst í eyði og niðurníðslu en einhverjar leifar voru þó eftir. Viðhald og þekking á rekstri stærri fyrirtækja var lítil. Eftir að samningum lauk með dyggri aðkomu Bandaríkjastjórnar með fjárframlögum voru eignirnar afhentar lögmætum eigendum.

Fyrst á eftir kom einn og einn Indverji til að kanna málin, en af þeim höfðu flestar eignir verið teknar. Smám saman fjölgaði Indverjum og í lokin bárust fullar flugvélar til landsins.

Hálfur ættbálkur þeirra sem fyrst komu til að athuga með eignirnar var að koma til að taka við. Niðurstaðan breytti landslagi þjóðarinnar. Indverjar flæmdu flesta verslunareigendur og eigendur annarra fyrirtækja í burtu og tóku yfir rekstur þeirra. Indverjarnir þóttu harðir húsbændur og tilvera innfæddra versnaði til muna.

Hagur Úgandabúa versnaði verulega. Þegar ég kom til Úganda var talið að um 20 milljón manns byggi í landinu en nú er mannfjöldinn þar talin vera um 40 milljónir. Þess má einnig geta að Indverjum fjölgar um 400 þúsund á viku. Ein Íslensk þjóð í hverri viku allt árið.

Hugsanlega var ástæða fyrir hendi að Idi Amin vildi losna við þetta yfirgangssama fólk og rak það þess vegna úr landi.

Fyrri sögu má lesa hér.

Höfundur er löggiltur fasteignasali.