Þorsteinn Siglaugsson formaður Málfrelsis, samtaka um frjálsa og opna umræðu lýðræði og mannréttindi kallar eftir uppgjöri á sóttvarnaraðgerðum á Covid tímabilinu. Þetta kom fram í þættinum Reykjavík síðdegis á Bylgjunni í dag.

Formaðurinn og meðlimir samtakanna segja að Covid aðgerðir hafi ekki skilað neinum ávinningi heldur einungis valdið meiri skaða og því sé mikilvægt að það fari fram uppgjör á því sem miður fór, svo að slíkt geti ekki komið fyrir aftur og læra verði af mistökunum.

Þorsteinn skrifaði jafnframt grein sem birt var á Visi í dag og ber yfirskriftina Við megum aldrei gleyma.

Greinina má lesa hér og viðtalið er að finna neðar:

Við megum aldrei gleyma

Samkvæmt Sameinuðu þjóðunum hafa höft og lokanir vegna kórónaveirunnar þegar valdið dauða hundruða þúsunda barna í þriðja heiminum. Röskun vegna lokana skóla hefur grafalvarlegar afleiðingar fyrir börn víða um heim. Og eins og rannsóknir hafa þegar sýnt, höfðu þessar aðgerðir engin teljandi áhrif á dauðsföll af völdum Covid-19, en eiga eflaust stóran þátt í aukningu umframdauðsfalla af öðrum orsökum. Nú, þegar tilraunir til að hægja á eða stöðva útbreiðslu veirunnar, annað hvort með lokunum eða bólusetningum, hafa mistekist, og hún er orðin landlæg, er kominn tími til að halda áfram. En það er ekki kominn tími til að gleyma. Því ef við gleymum er hætta á að við endurtökum þessa skelfilegu tilraun.

Í stuttu máli er staðan þessi: Upplýsingar um árangursleysi og alvarlegar afleiðingar sóttvarnaraðgerða koma hægt og rólega fram. Sífellt meiri upplýsingar um hamfarirnar af völdum þeirra eru að koma upp á yfirborðið, jafnvel teknar að birtast í meginstraumsmiðlum. Fólk er farið að finna efnahagslegu afleiðingarnar á eigin skinni og tilraunir til að hengja þær allar á stríðið í Úkraínu eru dæmdar til að mistakast. Jafnvel þótt meirihluti hinna bólusettu kunni enn að halda fast í þá trú sína að bólusetningin hafi komið þeim að gagni, þá er gagnsleysi efnanna og vísbendingar um umframdánartíðni af þeirra völdum í raun of augljóst til að hægt sé að neita því. Og nú kemur jafnvel í ljós að upprunalegu fullyrðingarnar um virkni voru byggðar á fölsun gagna.

Við erum öll orðin hagaðilar

Á sama tíma hafa flestir gerst virkir þátttakendur í að ýta undir orðræðuna um gagnsemi lokana og bólusetninga. Þeir hafa endurtekið möntrurnar svo oft að þeir eru sjálfir orðnir hagaðilar; orðræðan er einnig þeirra, sem þýðir að það er erfitt að skipta um skoðun. Það er erfitt að viðurkenna að hafa verið blekktur, sérstaklega þegar maður hefur sjálfur tekið virkan þátt í að blekkja aðra. Og ef maður hefur gengið hart fram í að útskúfa óbólusettum vinum og ættingjum sér maður kannski enga leið til baka.

Flestir trúa enn hinni opinberu frásögn, telja þá sem efast um bóluefnin brjálaða „bólusetningarandstæðinga“ og trúin á gagnsemi lokananna grundvallast á mjög sterkri innsæisvillu sem erfitt er að komast undan. Að viðurkenna að það sem maður hefur stutt af heilum hug valdi ekki aðeins eymd og dauða um allan heim, en skaði einnig manns eigin börn fyrir lífstíð er líklega of erfitt fyrir flesta. Því loka þeir augunum.

Varnaðarorð áður en lengra er haldið: Nánast strax í upphafi áttaði ég mig á því að það var eitthvað gruggugt við frásögnina sem haldið var að okkur; það var svo mikið misræmi á milli staðreyndanna og frásagnarinnar. Reyndar hafði ég einbeitt mér að beitingu gagnrýninnar, röklegrar hugsunar í aðdragandanum, og gaf út bók um efnið rétt áður en heimsfaraldurinn skall á. Gagnrýnin hugsun var mér því ofarlega í huga á þessum tíma. Í megindráttum hafa spár mínar reynst réttar, hvort sem þær snúa að afleiðingum sóttvarnaraðgerða, árangursleysi bólusetninganna, gagnsleysi grímunotkunar og hafta til að hindra smit. En það að hafa rétt fyrir sér um eitt atriði þýðir ekki að maður hafi endilega rétt fyrir þér um önnur, og það að ég tilheyri litlum minnihlutahópi með sterkar skoðanir gæti vel spillt greiningu minni og spám.

Tímamótin nálgast

En hvað sem því líður er mat mitt nú þetta: Ég tel að við séum að nálgast tímamót. Staðreyndirnar tala sínu máli og staðreyndir hafa þann pirrandi vana að koma á daginn; á endanum gera þær það alltaf. Við erum enn á stigi afneitunarinnar, við höldum okkur enn við rangar skoðanir okkar, við erum enn ekki fær um að skilja afleiðingar þess sem okkur var gert; sem við gerðum okkur sjálf, kannski með því að verða fjöldadáleiðslu að bráð eins og sálfræðingurinn Mattias Desmet hefur getið sér til um. En þetta stig getur ekki varað lengi; þetta er lognið á undan storminum.

Fæst gerum við okkur grein fyrir að stormurinn er að skella á. En þau sem spyrja spurninga og geta hugsað skýrt og gagnrýnið, þau sem sjá hvernig lokanir og hindranir, ásamt áður óþekktri peningaprentun hafa leitt af sér verðbólgu, truflanir í aðfangakeðjum og vöruskort, þau okkar sem botna jafnvel svolítið í sálfræði og átta sig á þeim hrikalegu afleiðingum sem lokanir skóla, grímunotkun og einangrun hefur haft á börnin okkar, þau sem hafa lesið skýrslurnar um vaxandi hungur og umframdauðsföll af völdum einangrunar og truflana í heilbrigðisþjónustunni, þau sem geta lesið og skilið læknisfræðilegar rannsóknir og skilið gögnin um virkni bóluefnanna og skýrslur um aukaverkanir af þeirra völdum, þau sjá vísbendingarnar og geta á grunni þeirra horft fram á veginn og spáð fyrir um hvert við stefnum.

Efnahagsáfallið vekur fólk til meðvitundar

Margar af langtímaafleiðingunum munu koma hægt fram. Versnandi menntun barna, sálrænn skaði; þetta opinberast hægt og orsakasambandið er flestum kannski ekki ljóst. Hungur og dauðsföll í löndum þriðja heimsins verða hunsuð á hinum velmegandi Vesturlöndum eins og venjulega, þó ekki í þeim löndum sem verða fyrir áhrifunum. Skaðinn af bólusetningarherferðunum verður sýnilegri eftir því sem tíminn líður, sérstaklega ef svartsýnustu spár um áhrifin á heilsu fólks ganga eftir. En það er hinn efnahagslegi veruleiki sem við stöndum frammi fyrir sem verður háværasta vakningin. Aukin verðbólga rýrir efnahagsstöðu fólks hratt. Margir munu missa heimili sín, lífskjör munu versna, þeir fátækustu munu svelta.

Á Íslandi, eftir fjármálahrunið 2008, þegar gengi krónunnar féll um helming og allir bankar landsins fóru á hausinn, misstu þúsundir heimili sín og atvinnuleysi stórjókst. Snemma árs 2009 urðu víðtæk mótmæli til þess að hrekja lýðræðislega kjörna ríkisstjórn frá völdum. Almenningur snerist gegn hinum áhættusæknu bankamönnum, sem allir dáðust að nokkrum mánuðum áður, í blindri trú á óbilandi hugvitssemi íslenskra fjármála- og viðskiptamanna; og auðvitað gegn stjórnmálamönnum fyrir að hafa ekki séð óveðursskýin sem voru á lofti.

Hverju verður kennt um að þessu sinni? Verður það bara Pútín? Það er ólíklegt, að minnsta kosti mun sú skýring ekki duga lengi; fólk mun leita sökudólganna í eigin nágrenni. Bandaríkjamenn, Kínverjar, Afríkubúar, Indverjar, sem margir hverjir hafa varla heyrt um Úkraínu og sjá Evrópu sem lítilvægan og hrörnandi heimshluta, hversu líklegt er að þeir kenna fjarlægum stríðsherra um, þegar þeirra eigin stjórnmálamenn hafa ekki aðeins ekki svikið loforð sín heldur logið að þeim líka í stórum stíl?

Efasemdir og órói

Efnahagslegar afleiðingar munu þvinga fólk til efasemda um annað sem frá stjórnvöldum kemur. Þegar fólk hefur áttað sig á því hvað veldur verðbólgu og gengisfellingu lífeyrisins, tekur það að efast um bólusetningarnar, þó ekki væri nema vegna aukins fjölda dauðsfalla og skaðlegra áhrifa sem margir upplifa. Og þegar maður hefur fundið einhvern til að kenna um eitt fylgir annað gjarna á eftir, sérstaklega ef hann hefur ekki verið alveg heiðarlegur. Þú ákvaðst að trúa þeim, jafnvel þótt þig grunaði að það sem þeir sögðu væri ekki satt; þú valdir að líta framhjá því, en núna; núna hafa þeir gert mér þetta, ég er að missa heimili mitt, ég get ekki fætt fjölskylduna, ég glími enn við langvarandi aukaverkanir síðan ég var bólusett, dóttir mín hefur verið þunglynd síðan skólunum var lokað og það fer bara versnandi; hvað ég var vitlaus að trúa þessum ræflum! Svona mun hlutunum vinda fram. Vendipunkturinn verður efnahagsáfallið. Hitt fylgir í kjölfarið.

Afneitun og varnarbarátta

En hvað svo? Margir af lykilmönnunum á bakvið hamfarirnar eru þegar teknir að fjarlægja sig frá fyrri áróðri sínum. Nokkrir, eins og hinn breski Mark Woolhouse virðast jafnvel sjá eftir gjörðum sínum. En þeir verða fleiri sem einskis iðrast. Fyrr á árinu sagði íslenski sóttvarnalæknirinn í viðtali að sóttvarnaraðgerðir hér hefðu ekki verið nógu strangar. Og hann sakaði þá fáu stjórnmálamenn sem létu í ljós efasemdir og höfðu áhyggjur af velferð samfélagsins í heild, um að grafa undan samstöðunni á bak við aðgerðirnar. Eins og hann væri keisarinn, stjórnmálamennirnir aðeins þjónar hans. Og hann er ekki einn um þetta. Margt af þessu fólki mun halda áfram að ýta undir frásögnina þó hún molni í kringum það. Þetta fólk verður fyrstu skotmörk reiði almennings. Svo verða það stjórnmálamenn, lyfjafyrirtæki, fjölmiðlar og tæknirisar.

Að sjálfsögðu verður barist á móti af hörku. Allra leiða verður leitað til að blekkja, þagga og afvegaleiða þegar frásögnin byrjar að molna; allt gert til að fela ósannindin og skaðann. Þrýstingur á áframhaldandi grímunotkun, endurnýjaðar lokunaraðgerðir og bólusetningaskírteini mun halda áfram um stund. Og við megum ekki gleyma því að hér eru miklir hagsmunir í húfi; fyrir vissar mjög stórar atvinnugreinar eru samfélagslokanir og einangrun guðsgjöf; mannleg samskipti eru ógn við hagsmuni þeirra. Ritskoðunin verður aukin enn frekar. En þrátt fyrir öll völdin, peningana og tæknina munu staðreyndirnar koma í ljós, sannleikurinn sigrar á endanum. Hann gerir það alltaf.

Sumir gætu sagt að ég sé of bjartsýnn, að við séum nú þegar undir stjórn samsærisafla fjölmiðla, tæknirisa og spilltra embættismanna; það sé engin leið til baka. En er það raunverulega svo? Ekki er langt síðan tilraun Bandaríkjanna til að framselja fordæmalaus völd til WHO var afstýrt, sem aðallega má þakka afrískum leiðtogum og hörðum mótmælum almennings. Bólusetningapassarnir eru að hverfa og hvað mun að lokum verða úr þeim áætlunum sem enn eru til um slíkt er óljóst. En auðvitað er hættan enn fyrir hendi.

Ypptum við öxlum, eða tökum við ábyrgð?

En það sem á endanum skiptir máli er hvernig við bregðumst við þegar frásögnin molnar. Ætlum við bara að yppta öxlum og halda áfram daglegu lífi okkar, án tillits til ógnarinnar sem steðjar að frelsi okkar og mennsku? Eða munum við horfast í augu við afleiðingar þess að við höfum ekki hugsað gagnrýnið, afleiðingar trúgirni okkar og skorts á siðferðilegum heilindum, eins og þýska þjóðin neyddist til að gera eftir síðari heimsstyrjöldina, eins og Íslendingar þurftu að gera eftir árið 2008? Munum við að draga þá sem bera ábyrgðina fyrir dómstóla? Munum við læra, og enn og aftur verður það okkur erfitt, að það eina sem getur komið í veg fyrir slíkar hörmungar í framtíðinni er að axla ábyrgð sem hugsandi einstaklingar sem efast? Munum við loksins skilja mikilvægi þeirrar niðurstöðu Hönnu Arendt í Uppruna alræðishyggjunnar, að hversu gallað sem það kann að vera, þá er það aðeins hið fullvalda þjóðríki frjálsra manna, stjórnað af kjörnum fulltrúum sem taka ábyrgð sína alvarlega; eins og Færeyingar gerðu meðan faraldurinn stóð yfir; en ekki embættismenn sem enginn hefur kosið, yfirþjóðleg samtök eða risafyrirtæki; að einungis þjóðríkið er raunverulega fært um að standa vörð um almenn mannréttindi?

Við verðum að halda áfram. Við verðum að endurreisa samfélög okkar, endurreisa siðferðileg gildi okkar og réttindi, endurreisa traust á vísindum og traust milli fólks. En til að halda áfram af alvöru verðum við fyrst að horfast í augu við, skilja og bregðast við rótum hörmunganna og taka fulla ábyrgð á því hlutverki sem hvert og eitt okkar gegndi. Þess vegna megum við ekki gleyma. Við megum aldrei gleyma.

Þorsteinn Siglaugsson, formaður Málfrelsis – samtaka um frjálsa og opna umræðu, lýðræði og mannréttindi, krossgotur.is .

Greinin birtist upphaflega á ensku á vef Brownstone Institute