Eftir Geir Ágústsson verkfræðing. Tilefni skrifanna er blaðagrein í Morgunblaðinu í dag eftir Huldu Þórisdóttur, dósent við Háskóla Íslands. Hún skrifar um samsæriskenningar og segir meðal annars að mjög erfitt sé að reyna að afsanna sam­særis­kenn­ingu fyr­ir ein­hverj­um sem er byrjaður að trúa henni og að besta vörn­in við samsæriskenningum sé auk­in meðvit­und. Hún nefnir að fáir trúi á samsæriskenningar um kórónuveiruna, bóluefnið og hamfarahlýnun.

Trúir þú á samsæriskenningar? Til dæmis:

• þá að mRNA tæknin á bak við kóvítsprauturnar sé nothæf, örugg og sniðug leið til að verja fólk gegn smiti, veikindum, alvarlegum veikindum, innlögn á sjúkrahús eða dauða?
• þá að það hafi bjargað lífum að loka líkamsræktarstöðvum og halda áfengisverslunum opnum?
• þá að átökin í Úkraínu séu einhliða árásarstríð Rússa án tilefnis, undanfara og margra ára aðdraganda?
• þá að vöxtur á hlutfalli koltvísýrings í andrúmsloftinu úr 0,03% í 0,04% (svokallað snefilefni) sé að valda keðjuverkandi og tortímandi breytingum á loftslagi jarðar sem mannkynið getur ekki gert neitt til að hemja nema með því að kafsigla eigin lífskjörum og taka upp skógarhögg í stað kolanotkunar?
• þá að innrás Bandaríkjanna í Afganistan og áralöng herseta þeirra þar í landi hafi verið réttlætanlegt viðbragð gegn árásunum sem oftast eru kallaðar 9/11?
• þá að vaxandi útþensla NATO að landamærum Rússlands og uppsetning langdrægra eldflauga meðfram sömu landamærum sé leið til að stuðla að friði í okkar heimshluta?
• þá að hið opinbera geti með peningaprentunarvaldið að vopni stuðlað að stöðugum kaupmætti peninga?
• þá að með einfaldri yfirlýsingu geti karl orðið að konu og öfugt?

Þetta eru hinar raunverulegu samsæriskenningar. Samsærið felst í því að blekkja þig til að samþykkja nánast hvað sem er. Sprauturnar eru tekjuaflandi fyrir stór lyfjafyrirtæki með stórar sveitir manna og kvenna sem hanga á dyrahúnum löggjafarstofnana og reyna að hafa þar áhrif. Lokanirnar voru mögulega örvæntingarfullt viðbragð í upphafi en urðu svo að peningavélum fyrir stór og öflug tæknifyrirtæki, þau sömu og sáu um að segja okkur hvað sé rétt og rangt í umræðunni. Loftslagsáróðurinn er ein stór svikamylla sem vinstrisinnaðir öfgamenn keyra áfram til að drepa frjálst markaðshagkerfi og hrinda aftur af fjölgun mannkyns. Allt er tengist Bandaríkjunum er hagsmunabarátta heimsveldis sem smátt og smátt er að missa tökin. En svo þarf ég að játa að ég skil ekki hvernig það er orðið að almennt samþykktu viðhorfi að menn geti einfaldlega afneitað litningum sínum og skilgreint sig sem eitthvað og þá er það samþykkt. Gott og vel, kallaðu þig konu með typpi eða karl með píku - en vinsamlegast notaðu sérklefann í sundlaugunum.

Sem betur fer er þeim nokkuð að fjölga sem samþykkja ekki einfaldlega allt ruglið sem er matreitt ofan í okkur í fjölmiðlum. Ég er ekki að segja að öllu þurfi að vantreysta en heilbrigður efi gerir engum mein á meðan skilyrðislaus trúgirni er mögulega lífshættuleg.

Þegar blaðamenn draga upp úr hattinum einhverja sérfræðinga um samsæriskenningar, og fá þá til að segja okkur sérstaklega frá því sem þeir telja vera satt og sannað og að annað sé villutrú og ranghugsun, þá er líklegt að það sé verið að mýkja þig fyrir næstu umferð samsæriskenninga, jafnvel án þess að blaðamaður viti af hverju.

Hvað ætli næsta umferð beri með sér? Örflögur græddar undir húð? Geldingar á börnum og líknadráp á fólki í hjólastól? Herkvaðningu fyrir sléttur Úkraínu? Margfalda sprautuskammta gegn nýjum veirum bandarískra og kínverskra rannsóknarstofa? Útrýmingu reiðufjár og innleiðing rafrænna vottorða í nafni veiru, loftslags eða jafnvel upplýsingaóreiðu? Útrýmingu á beljum og kindum og að í staðinn rísi stórar verksmiðjur sem búa til gervikjöt og mat úr skordýrum?

Sjáum hvað setur. En á meðan er vissara að fylgjast vel með samsæriskenningum fjölmiðla og stjórnmála. Þær eru að þrengja að okkur úr öllum áttum og viðspyrnan er alltof lítil, í bili.