Samkvæmt danska miðlinum DR hefur Amnesty International rannsakað þrjú svæði í Úkraínu þar sem alþjóðalög hafa ekki verið virt.

Frá því að stríðið í Úkraínu braust út í febrúar hefur athyglin beinst að innrás Rússa inn í landið og því tjóni sem það hefur valdið. Nú hefur Amnesty hinsvegar staðfest að úkraínski herinn hafi einnig brotið alþjóðleg mannúðarlög. Sömu skilaboð koma meðal annars frá mannréttindasamtökunum Human Rights Watch.

„Við fordæmum það að hernaðaraðgerðir fari fram á þéttbýlum svæðum og með því að nota einkaheimili, skóla og sjúkrahús sem bækistöðvar,“ segir Vibe Klarup, framkvæmdastjóri Amnesty International í Danmörku.

Við hjá Amnesty getum staðfest að úkraínski herinn setur upp herstöðvar og skýtur vopnum frá þéttbýlum svæðum og notar heimili borgaranna, skóla og sjúkrahús sem miðstöð fyrir hernaðaraðgerðir.

Geti leitt til óþarfa dráps á almennum borgurum

Úkraínski herinn setur íbúa sína í mikla hættu með því að hafa herinn svo nálægt borginni og hann reynist því miður vera það.

Einkum er það skýrt brot á alþjóðlegum mannúðarlögum að nota sjúkrahús til hernaðaraðgerða, leggur Amnesty áherslu á:

„Við erum mjög gagnrýnin og það er enginn vafi á því að úkraínska þjóðin er líka mjög gagnrýnin. Þeim líkar heldur ekki að vera í aukinni hættu.“

VIBE KLARUP, AMNESTY

Vara þarf íbúana við – og helst rýma svæðið

Það getur verið innan ramma alþjóðalaga að nota skóla og einkaheimili til að heyja stríð frá, en þá þarf að láta almenna borgara vita fyrirfram. Það geta verið góðar ástæður fyrir því, en að minnsta kosti þarf að vara íbúana gaumgæfilega við þar sem þeir séu á hættusvæði og helst líka að flytja íbúana á brott, segir Vibe Klarup frá Amnesty.

Það er fyrst og fremst skylt að vernda almenna borgara sem eru aðilar að stríðinu. Íbúar Úkraínu finna líka fyrir þvi hvernig herinn færist nær. Til að mynda hefur Amnesty rætt við úkraínska konu sem segir að herinn hafi flutt inn í húsið við hlið heimilis hennar og sonar hennar. Dag einn í júní fór sonur hennar yfir til að gefa hermönnunum mat og er drepinn í árás Rússa á herstöðina.

Annað dæmi er herstöð sem var komið fyrir 20 metrum frá fjölbýlishúsi. Við árás Rússa eyðilagðist hluti íbúðarblokkarinnar. Að brjóta stríðsreglur hefur afleiðingar, segir Vibe Klarup.

Alþjóðlegi glæpadómstóllinn: 

Þegar Danir senda hermenn í vopnuð átök eru ýmsar alþjóðlegar reglur sem þarf að virða. Þessar reglur eru venjulega kallaðar alþjóðleg mannúðarlög eða stríðslög.

Alþjóðleg mannúðarlög er fyrst og fremst að finna í tveimur reglum:

• Genfarsáttmálinn, sem inniheldur reglur um vernd fórnarlamba stríðs.
• Haag-reglur um landstríð eða Haag-sáttmálar sem setja reglur um aðferðir og vopn sem nota má í vopnuðum átökum.

Allir aðilar verða að virða stríðsreglur

Hvers vegna úkraínski herinn hefur valið að nota til dæmis sjúkrahús sem herstöð, þorir Vibe Klarup ekki að spá um. Samtökin hafa haft samband við úkraínsk yfirvöld til að fá viðbrögð en bíða enn svars.

Það er enginn vafi á því að Úkraína á undir högg að sækja og hjá Amnesty höfum við skráð aftur og aftur að stríðið er grimmilegt og að almennir borgarar þjáist. Rússneski herinn notar ólögleg vopn og pyntingar. Þetta er hræðilegt stríð en úkraínski herinn verður líka að virða stríðsreglur og vernda almenna borgara.

Gerist í of miklum mæli að mati Amnesty

Við erum mjög gagnrýnin og það er enginn vafi á því að úkraínska þjóðin er líka mjög gagnrýnin. Þeim líkar heldur ekki að verða fyrir aukinni hættu.

Við hjá miðlinum DR höfum reynt að ná í úkraínska sendiráðið í Danmörku og gert athugasemd en fyrirspurn okkar hefur ekki verið svarað.