Þorsteinn Siglaugsson hagfræðingur skrifar:
"Guðna Th. Jóhannessyni ber ótvíræð skylda til að biðjast í einlægni afsökunar á herhvöt sinni og reyna þannig að forða frekara tjóni en hann hefur þegar valdið. Hann ætti einnig að íhuga í fullri alvöru hvort hann skorti kannski þá skynsemi, yfirvegun og siðferðisþroska sem embætti hans krefst."
Í þingsetningarræðu þann 23. nóvember gaf Guðni Th. Jóhannesson forseti Íslands til kynna að fólk sem ekki þægi bólusetningu gegn kórónaveirunni væri með því að krefjast sjálfu sér til handa „réttar til að smita aðra“.
Nú er það svo að þótt bólusetningar geti að einhverju leyti og tímabundið dregið úr líkum á því að einstaklingur smitist eða smiti aðra[1], hefur samanburður milli landa og svæða ekki leitt í ljós að munur sé á útbreiðslu smita eftir hlutfalli bólusettra.[2] Auk þess liggur fyrir að þau bóluefni sem notuð eru geta reynst hættuleg, og í tilfelli yngra fólks jafnvel hættulegri en sjúkdómurinn sem bólusett er gegn, auk þess sem langtímaáhrif eru óþekkt. Þetta hefur komið fram bæði hjá nefnd breskra stjórnvalda um öryggi bóluefna og hjá frönsku læknaakademíunni, en báðar þessar stofnanir hafa mælt gegn bólusetningu heilbrigðra barna og ungmenna[3].
Með orðum sínum sendi forseti Íslands fordæmalausa hvatningu til sundrungar og fordóma út í samfélagið. Slík orð hafa afleiðingar. Ýmsir hafa því vitanlega fylgt í kjölfarið með ákall um mismunun, aðrir með útilokun og grimmd gagnvart þeim sem síst skyldi[4].
Nú síðast hefur Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, lagt til að allir þeir sem ekki láta bólusetja sig með efnum sem hindra smit lítið sem ekkert, gegn sjúkdómi sem hérlendis hefur um 0,2% dánarhlutfall, og flestallir í áhættuhópum eru þegar varðir fyrir, sæti sóttkví „til eilífðar“[5]. Þetta er í raun tillaga um lífstíðarfangelsi tugþúsunda fólks án dóms og laga og þar með afnám réttarríkisins.
Í því eitraða andrúmslofti ótta og taugaveiklunar sem ríkt hefur í bráðum tvö ár er lykilatriði að forystumenn samfélagsins leitist við að sameina fremur en sundra, ýta undir umburðarlyndi fremur en fordóma, og rísi undir þeirri skyldu að grundvalla skilaboð sín á traustri þekkingu, en ekki yfirborðsvitneskju, sögusögnum og æsifréttum. Það er grafalvarlegt mál þegar forseti landsins, sameiningartákn þjóðarinnar, hvetur til sundrungar, fordóma og ofsókna gegn tilteknum hópi fólks í samfélaginu, og ýtir undir kröfur um tilefnislaust afnám almennra mannréttinda.
Guðna Th. Jóhannessyni ber ótvíræð skylda til að biðjast í einlægni afsökunar á herhvöt sinni og reyna þannig að forða frekara tjóni en hann hefur þegar valdið. Hann ætti einnig að íhuga í fullri alvöru hvort hann skorti kannski þá skynsemi, yfirvegun og siðferðisþroska sem embætti hans krefst.
Heimildir:
[1] Kampf: „The epidemiological relevance of the COVID-19-vaccinated population is increasing“, The Lancet Regional Health – Europe, 2021. Sýnir að vernd bóluefna gegn smiti fer síminnkandi. Einnig: Nordström, Ballin: „Effectiveness of Covid-19 Vaccination Against Risk of Symptomatic Infection, Hospitalization, and Death Up to 9 Months: A Swedish Total-Population Cohort Study“, The Lancet (preprint), 2021. Sýnir að vernd bóluefna hverfur nær alveg á fáeinum mánuðum.
[2] Subramanian, Kumar: „Increases in COVID-19 are unrelated to levels of vaccination across 68 countries and 2947 counties in the United States“, European Journal of Epidemology, 2021. Rannsóknin sýnir enga fylgni milli smita og hlutfalls bólusettra.
[4] RÚV, 24. nóvember 2021: „Þurfa að sýna bólusetningarvottorð við matarúthlutun.“ Einnig Fréttin, 26. nóvember 2021: „Ungt par sem er statt núna á fæðingadeild Landspítalans hefur sætt mikilli óvild og hótunum þar sem parið hefur hafnað örvunarskammti af Covid bóluefni.“ Fram kemur að fóstrið greindist með hjartagalla eftir bólusetningu móður og það er ástæða þess að örvunarskammti var hafnað.