Fréttin sagði frá því í vikunni að Facebook hafi lokað á Friðrik Hansen Guðmundsson verkfræðing í sumar eftir að hann sagði frá því að fyrir tveimur árum hafi hann farið inn á Þjóðskjalasafnið og sótt PDF útgáfu af tímaritinu Veðráttan sem Veðurstofa Íslands gaf út á árunum 1924 til 2005. Þar er að finna upprunalegu hitamælingarnar sem safnað var saman á veðurstöðvum um land allt á þessum árum.

Friðrik sló inn þessar hitamælingar fyrir nokkrar veðurstöðvar og birti sem línurit á Facebook og dreifði víða.

„Þessar upphaflegu hitamælingar eru ekki í samræmi við þær hitamælingar sem í dag er að finna á heimasíðu Veðurstofu Íslands. Veðurstofan hefur breytt öllum þessum hitamælingum í þeim tilgangi að sanna tilgátuna um hlýnun jarðar af mannavöldum. Það sést glöggt því þær breytingar sem Veðurstofan gerir á þessum mælingum eru allar á einn veg, hitastigsmælingar gerðar fyrir miðja síðust öld, þær mælingar eru lækkaðar þannig að það líti út fyrir að það sé hlýrra nú en var fyrir 100 árum,“ sagði Friðrik.

Fréttin hafði samband við Veðurstofuna og óskaði eftir viðbrögðum við gagnaöflun Friðriks á Þjóðskjalasafninu sem sýndi þetta ósamræmi.

Svar Veðurstofunnar

Haukur Hauksson samskiptastjóri Veðurstofunnar svaraði erindinu nokkuð ítarlega enda er erfitt að koma með einfalt svar við flóknum málefnum, sagði Haukur.

Svar hans fer orðrétt hér á eftir:

Aðalatriðin eru þessi:

1. Stöðvar hafa verið fluttar og mæliskýli hafa breyst. Að krefjast þess að ekki sé leiðrétt fyrir þeim breytingum er meir en vafasamt, algjört rugl reyndar.

2. Breytingar hafa verið gerðar á lesháttum, þekking á dægursveiflu hefur farið fram. Nauðsynlegt er að slíkir reikningar séu í fullu samræmi í gagnaröðum, annars eru þær óttaleg della.

Þetta þýðir auðvitað að þegar að hin opinbera stöð, Reykjavík, verður flutt af túninu upp í holtið á næsta ári (eða svo) verður að gefa út nýja gagnaröð fyrir stöðina, samræmda við fyrri staðsetningar. Þetta er auðvitað meginástæða þeirra samanburðarmælinga sem nú eiga sér stað. „Opinberar“ tölur fyrir Reykjavík síðustu 150 árin munu því trúlega nær allar breytast. Slík breyting er nauðsyn en ekki fölsun.

En í grunninn eru svona leiðréttingar gerðar út um allan heim, stundum hækkar meðalhiti og stundum lækkar hann, en langtíma tilhneiging eða „leitni“ breytist ekki þó hitaraðir séu uppreiknaðar eftir færslu eða breytingar á stöðvunum.

En hér er svo nánar um þetta:

Rétt er að tölurnar sem nú eru notaðar eru ekki þær sömu og prentaðar voru í Veðráttunni á sínum tíma. Ástæða mismunarins er yfirleitt tvenns konar:

1. Reynt er að leiðrétta fyrir flutningum stöðvar og breytingum á skýlistegundum. Reykjavíkurstöðin hefur oft verið flutt og þar hafa verið notuð skýli misjafrar gerðar - og stendur enn einn flutningurinn fyrir dyrum. Samanburðarmælingar hafa sýnt að ekki er umhugsunarlaust hægt að gera ráð fyrir því að meðalhiti sé nákvæmlega sá sami á tveimur ólíkum staðsetningum. Jafnframt er ljóst að slíkar hliðranir kunna að vera umdeilanlegar - en þær eru þó alltaf byggðar á einhvers konar samanburði, misgóðum. Alltítarleg grein er gerð fyrir flutningum Reykjavíkurstöðvarinnar 1920 til 1973 í greinargerð Öddu Báru Sigfúsdóttur (1997). Hún er aðgengileg á vef Veðurstofunnar. Samræming þessi er ekki ný, hún var fyrst gerð þegar hitameðaltal áranna 1931-1960 var reiknað fyrir Reykjavík.

2. Breytingar hafa verið gerðar á athugunarháttum, mismunandi mælar eru í notkun og lesið er af þeim á mismunandi tímum - og svo framvegis. Hér á landi er i grunninn notuð sama aðferð og danska veðurstofan tók upp um miðjan áttunda áratug 19. aldar. Ítarleg grein er gerð fyrir þessum aðferðum í ritgerð Ernest Hovmöller sem birtist árið 1960 og er aðgengileg á vef Veðurstofunnar. Meginmálið er að dægursveifla sé rétt ákvörðuð. Upphaflega notaði danska veðurstofan rannsókn sem hún gerði á Suður-Grænlandi hér á landi. Smám saman var farið að byggja meira og meira á íslenskum afleiðum þeirrar rannsóknar og var svo komið um 1950 að þörf var verulegrar tiltektar. Hún var síðan gerð 1956 og á árunum þar á eftir - að undirlagi skýrslu Hovmöllers. Sama aðferð hefur verið notuð síðan á öllum þeim stöðvum sem athuga minna en 8 sinnum á sólarhring. Á stöðvum sem athuga 8 eða 24 sinnum er meðalhitinn beint meðaltal allra athugana dags eða mánaðar.

Öll hitameðaltöl, samræmd og „upphafleg“ eru aðgengilega þeim sem vilja. Hér eru þeir tenglar í þau rit sem nefnd hafa verið:

Rit Öddu Báru

Grundvallarrit Hovmöller

Mánaðameðaltöl - samræmd og ósamræmd

samræmd - með upplýsingum um staðsetningar stöðva 

Mál verkfræðingsins og facebook er Veðurstofunni óviðkomandi.

Mæligögnum breytt eftir því sem „vindurinn blæs“

Fréttin bar svar Veðurstofunnar undir Friðrik sem sagði orðrétt:

Þetta svar staðfestir svo ekki verður um villst að Veðurstofan hefur á síðustu árum breytt öllum hitamælingum síðustu 150 ára. Eins er ljóst að ákveðið hefur verið að aðlaga þessi 150 ára gömlu mæligögn að mælingum síðustu 5-15 ára í stað þessa að aðlaga nýjustu mælingarnar að þessum 150 ára mæliseríum og fá þannig samfelldar mælingar á samræmdum grunni. Í dag eru þessar hitamælingar Veðurstofunnar ekki að segja okkur neitt. Þessum mæligögnum er breytt eftir því sem „vindurinn blæs“ og öll yfirsýn yfir þróun hitastigs síðustu 150 ára er horfin með þessum vinnubrögðum Veðurstofunnar.