Fréttin sagði frá því um síðustu mánaðamót að samkvæmt nýútgefnum tölum Hagstofunnar fyrir árið 2021 var aukning á andvana fæðingum og nýburadauða á síðasta ári um 80% miðað við meðaltal síðustu ára og andlátum barna á fyrsta ári hækkaði um 100%. Hagstofan birtir aðeins tölur um lifandi og andvana fæðingar einu sinni á ári og eru því engar tölur tiltækar fyrir 2022.
Engin svör hafa borist frá landlæknisembættinu við fyrirspurnum um hvað gæti valdið þessari aukningu.
Árið 2020 var engin aukning á andvana fæddum eða nýburadauða umfram meðaltal. Engin ungbarnadauðsföll hafa verið rakin til COVID-19 samkvæmt opinberum gögnum. Svara þarf því þeirri spurningu hvort COVID-19 bólusetningar sem aldrei voru rannsakaðar á barnshafandi konum eða mjólkandi mæðrum geti verið ástæðan. Ef ekki, hvað veldur?
Á síðu Lyfjastofnunar má þó sjá að til dagsins í dag hafa borist 26 tilkynningar um aukaverkanir tengdum meðgöngu og nýburum (sjá töfluna Tilkynninar sendar í EudraVigilance).
Á síðu landlæknisembættisins segir: „frá 27.07.2021 hefur verið mælt með bólusetningu allra barnshafandi kvenna við COVID-19 vegna aukinnar hættu á alvarlegum veikindum meðal barnshafandi kvenna vegna COVID-19 og mögulega aukinnar tíðni á fósturlátum og andvana fæðingum í tengslum við COVID-19 á meðgöngu.“ Þar segir líka eins og rétt er að engar rannsóknir hafi verið gerðar með þessa nýju tegund bóluefna á barnshafandi konum og mjólkandi mæðrum.
Það sem við vitum er að árið 2020, áður en bólusetningar hófust, var engin aukning á andvana fæddum, nýburadauða eða dánum á fyrsta ári, en árið 2021 er eins og áður segir, 80% aukning og 100% aukning á dánum á fyrsta ári og landlæknisembættið segir ekki orð.
En þá skulum við bregða okkur yfir til Skotlands sem gefur út sínar tölur um lifandi og andvana fæðingar mun oftar en Hagstofa Íslands, þar sem rannsókn er nú hafin á aukningu nýburadauða.
Skotland
Rannsókn er hafin á aukningu nýburadauða í Skotlandi. Að minnsta kosti 18 börn yngri en fjögurra vikna dóu í mars, og er hlutfallið 4,6 á hverjar 1.000 lifandi fæðingar.
Dánartíðni ungabarna er mjög mismunandi frá mánuði til mánaðar, en aukningin er meiri en svo að um tilviljun geti verið að ræða. Að minnsta kosti 21 barn undir fjögurra vikna aldri lést í september, sem samsvarar hlutfallinu 4,9 á hverjar 1.000 fæðingar.
Bráðabirgðarannsókn leiddi síðar í ljós að aukningin tengdist ekki Covid. Þetta er í fyrsta sinn síðan eftirlit af þessu tagi hófst í júlí 2017, að svona háár tölur af nýburadauða sjást.
Þó að öll dauðsföll barna séu rannsökuð, greindi dagblaðið The Herald frá því að þessari víðtæku rannsókn hafi verið hrundið af stað þegar dánartíðni fór yfir „efri eftirlitsmörk,“ upp í 4,4 dáin á hverjar 1.000 lifandi fæðingar. Eftirlitskerfið er hannað til að vakta óeðlilega þróun á ungbarnadauða.
Dr Sarah Stock, sérfræðingur í mæðra- og fósturlækningum við Edinborgarháskóla, sagði við dagblaðið: „Ég held að tölurnar séu virkilegt áhyggjuefni og ég held að við vitum enn ekki ástæðuna.
„Það sem við vitum er að ástæðan er ekki Covid, tíðni Covid-19 sýkinga hjá börnum er mjög lág og dauðsföll af völdum Covid eru sem betur fer mjög, mjög fátíð svo þetta hefur ekki áhrif á börn.
Dr. Stock, sem hefur stýrt Covid-19 rannsókninni á meðgöngu í Skotlandi (COPS), sagði að það væri vitað að veiran gæti haft áhrif á barnshafandi konu og valdið fylgikvillum, eins og fæðingum fyrir tíman, svo frekari rannsókna er þörf.
Hún lagði áherslu á að Covid bóluefnið, „sem rannsóknir hafa stöðugt sýnt fram á að sé öruggt á meðgöngu,“ væri ekki orsakaáttur [innsk. blm. án þess að rannsókn á ástæðu aukningar sé hafin og eins og áður segir voru engar rannsóknir gerðar á barnshafandi konum eða mjólkandi mæðrum áður en byrjað vara að bólusetja þungaðar konur og konur með barn á brjósti].
En hún sagði að huga þyrfti að víðtækari áhrifum heimsfaraldursins á NHS (National Health Services), m.a. á starfsmannahald.
Steve Turner, ráðgjafi barnalæknir á Royal Aberdeen barnaspítalanum, sagði að dauðsföll á fyrstu fjórum vikum í Skotlandi og Bretlandi væru „tiltölulega sjaldgæf.“ Hann telur að fjölgunin hafi ekki stafað af Covid þar sem hann hefur séð tugi barna með veiruna sem öllum hefur vegnað vel.
Herra Turner sagði einnig við BBC í Skotlandi að það væri „mjög ólíklegt“ að álag tengt heimsfaraldri á NHS væri um að kenna. Hann sagði að foreldrar viti að hringja skuli í NHS24 ef þeir hafa áhyggjur af barni sínu og mæta á bráðamóttöku ef þeir fá ekki hringingu til baka.
Hann bætti við: „Ég tel ekki líklegt að Covid sé beint eða óbeint tengt þessari hækkun nýburaandláta.
