Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) tilkynnti nýlega áform um alþjóðlegan heimsfaraldurssáttmála sem tengdur er stafrænu vegabréfi og stafrænu auðkenniskerfi. Haldinn var sérstakur fundur í desember 2021, sem aðeins hefur gerst tvisvar frá því að WHO var stofnað árið 1948, þar sem Alþjóðaheilbrigðisþingið samþykkti eina ákvörðun sem ber heitið „Heimurinn saman“ (The World Together).
WHO ætlar að ljúka við breytingar á sáttmálanum fyrir árið 2024. Breyttur samningur með nýjum heilbrigðisreglugerðum WHO felur í sér að framkvæmdavald þeirra aðildarríkja sem hafa undirritað samninginn flyst til WHO á meðan á heimsfaraldri stendur.
Í janúar 2022 lögðu Bandaríkin fram breytingartillögur á alþjóðlegum heilbrigðisreglugerðum frá 2005, sem binda öll 194 aðildarríki Sameinuðu þjóðanna, sem framkvæmdastjóri WHO samþykkti og áframsendi til annarra aðildarríkja. Öfugt við breytingar á stjórnarskrá Bandaríkjanna munu þessar breytingar ekki krefjast tveggja þriðju hluta atkvæða öldungadeildar Bandaríkjaþings, heldur samþykki einfalds meirihluta aðildarríkjanna.
Meirihluti almennings er alls ekki meðvitaður um þessar breytingar, sem munu hafa áhrif á fullveldi allra aðildarríkja.
Samráð við aðildarríki verður óþarft
Í breytingunum felst að WHO mun ekki lengur þurfa að hafa samráð við aðildarríkið eða reyna að fá staðfestingu frá ríkinu þar sem tilkynnt er um nýja hættu, t.d. faraldur áður en gripið er til aðgerða (gr. 9.1. ).
Til viðbótar við heimildina til að ákveða hvað teljist neyðarástand með tilliti til lýðheilsu og varðar alþjóðasamfélagið samkvæmt 12. gr., mun WHO einnig fá aukið vald til að ákvarða neyðarástand á ákveðnum svæðum eða ríkjum.
Viðkomandi ríki þarf ekki lengur að samþykkja ákvörðun framkvæmdastjóra WHO um að atburður eða ástand feli í sér neyðarástand vegna lýðheilsu og varði alþjóðasamfélagið. Ný neyðarnefnd verður sett á laggirnar hjá WHO, sem framkvæmdastjóri stofnunarinnar mun ráðfæra sig við í stað yfirvalda viðkomandi ríkis þar sem meint neyðarástand ríkir að mati WHO. Stofnunin hefur þannig heimild til að lýsa yfir neyðarástandi á tilteknum svæðum án þess að kjörin stjórnvöld viðkomandi ríkja hafi eitthvað um það að segja.
Með breyttum heimsfaraldurssáttmála fá „svæðisstjórar“ innan WHO, frekar en kjörnir fulltrúar viðkomandi ríkja, lagaheimild til að lýsa yfir neyðarástandi vegna lýðheilsu sem aðeins varðar tiltekið aðildarríki, ekki endilega allt alþjóðasamfélagið.
Þegar tiltekinn viðburður eða ástand uppfyllir ekki skilyrði um lýðheilsuneyðarástand sem varðar alþjóðahag, en framkvæmdastjóri WHO ákveður að krefjist aukinnar athygli og hugsanlegra alþjóðlegra lýðheilsuviðbragða, getur framkvæmdastjórinn hvenær sem er ákveðið að gefa út „lýðheilsuviðvörun “ til ríkja og ráðfært sig við neyðarnefnd WHO. Viðmiðin fyrir þennan flokk eru einföld: „Framkvæmdastjórinn hefur ákveðið að viðburðurinn eða ástandið krefjist aukinnar alþjóðlegrar athygli og mögulegra lýðheilsuviðbragða á heimsvísu.
Þýskt fyrirtæki sér um þróun alþjóðlegs kerfis
Þessi áætlun felur í sér samning sem WHO hefur gert við þýska fyrirtækið T-Systems, dótturfyrirtæki Deutsche Telekom, um að þróa alþjóðlegt kerfi fyrir bólusetningapassa, þar sem hugmyndin er að tengja alla íbúa jarðar við QR kóða til stafrænnar auðkenningar.
„Bólusetningapassar sem eru öruggir og hægt að sannreyna með stafrænum hætti byggja upp traust. WHO mun því veita aðildarríkjum stuðning við að útbúa innlend og svæðisbundin netkerfi og nauðsynlega tækni til að sannreyna passana,“ útskýrði Garret Mehl, yfirmaður stafrænnar heilsu- og nýsköpunardeildar WHO. „Gáttaþjónusta WHO þjónar einnig sem brú á milli svæðisbundinna kerfa. Kerfið má einnig nota sem hluta af bólusetningarherferðum í framtíðinni og fyrir skráningar í heimalandi.“
Þetta kerfi verður alhliða, lögboðið, alþjóðlegt og rekið og stýrt af ókjörnum embættismönnum úti í heimi.
